कति शक्तिशाली छ इरान ? Sarathikhabar इराक र अमेरिकाबीच तनाव बढेको छ । दुवै देश आपसमा लडाइँको कुरा गरिरहेका छन् । विश्व समुदाय यो कुरालाई लिएर चिन्तित पनि छ । आफ्ना सैन्य कमान्डर कासिम सुलेमानीलाई अमेरिकाले मारिदिएपछि इरानले त्यसको ‘बदला’ लिने बताइरहेको छ । इरानका सर्वोच्च धार्मिक नेता आयतोल्लाह अली खमेनईले बगदाद विमानस्थलमा भएको आक्रमणमा परी जनरल कासिम सुलेमानीको मृत्यु भएको खबर आएलगत्तै दोषीलाई नछाड्ने बताएको छ । इरानले हमला गरे ५२ स्थान ध्वस्त पार्ने ट्रम्पको चेतावनी उता अमेरिकाले पनि इरानले आक्रमण गरे ५२ क्षेत्र ध्वस्त पारिदिने चेतावनी दिएका छन् । इरानको तागत कति ? बेलायतको थिंक ट्याङ्क इन्टरनेसनल इन्स्टिच्युट फर स्ट्रेटिजिक स्टडिजका अनुसार इरानमा करिब ५ लाख २३ हजार सक्रिय सैनिक छन् । यसमा इरानको सेना साढे ३ लाख र इस्लामिक रिभोल्युसनरी गार्ड्स (आईआरजीसी)का डेढ लाख सैन्यकर्मी सामेल छन् । यसबाहेक इरानसँग रिभोल्युसनरी गार्ड्सका २० हजार नौसैनिक पनि छन् । यो समूह होर्मुजको खाडीमा कैयौं सशस्त्र जहाजमा खटिएको छ । होर्मुजको खाडी त्यही ठाउँ हो, जहाँ गत वर्ष तेलको ट्याङ्कमाथि आक्रमण भएको थियो । एक स्वयंसेवी समूह बासिज पनि रिभोल्युसनरी गार्ड्सकै अंग हो । यो समूहले इरानमा विरोधका कैयौं स्वरहरू दबाउने काम गरेको छ । यो युनिट एक्लैले लाखौं सैनिकलाई एक ठाउँमा ल्याउन सक्छ । इस्लामिक रिभोल्युसनरी गार्ड्सको स्थापना आजभन्दा ४० वर्ष अगाडि भएको थियो । इरानमा इस्लामिक व्यवस्था बचाइ राख्नु यसको प्रमुख उद्देश्य थियो । ४० वर्षपछि आज रिभोल्युसनरी गार्ड्स आफैंमा एक प्रमुख सैन्य, राजनीतिक र आर्थिक शक्ति बनेको छ । इरानको आधिकारिक सेनाभन्दा कम सैनिक भए पनि यो समूहलाई इरानको सबैभन्दा शक्तिशाली संगठन मानिन्छ । इरानी सेनाले विदेशमा अपरेसन कसरी गर्छ ? इरानको कुद्स फोर्स (जसको नेतृत्व जनरल सुलेमानीले गर्थे)ले रिभोल्युसनरी गार्ड्सका लागि विदेशमा गुप्त अपरेसन गरी इरानका सर्वोच्च धार्मिक नेता आयातोल्लाह अली खमेनईलाई रिपोर्ट गर्ने गर्दछ । यो कामका लागि कम्तीमा ५ हजार सैनिक सक्रिय रहेको बताइन्छ । सिरियामा समेत पुगिसकेको यो युनिटले त्यहाँ सिरियाली राष्ट्रपति बसर अल असदको सेनालाई सुझाव र सल्लाह प्रदान गर्थ्यो । यद्यपि अमेरिकाले कुद्स फोर्सलाई मध्य–पूर्वमा आतंकवादी गतिविधि गरेको भन्दै ‘आतंकवादी संगठन’ करार गरिदिएको छ, जसमा लेबनानको हिज्बुल्लाह र प्यालेस्टाइनको इस्लामी जिहाद पनि सामेल छ । आर्थिक प्रतिबन्धले इरानलाई हतियार आयातमा घाटा लागेको छ । मध्यपूर्वका देशहरूको तुलनामा इरानको हतियार हायात निकै कम भइसकेको छ । इरानको बढी आयात रूस र चीनबाट हुन्छ । के इरानसँग मिसाइल छन् ? इरानसँग मिसाइलहरू छन्, जुन इरानको सैन्यशक्तिको प्रमुख हिस्सा हो । यद्यपि, एयर फोर्समा भने इरान साउदी अरब र इजरायलभन्दा अलि कमजोर नै छ । यो कमजोरीको भरपाई इरानको मिसाइलले गर्ने गरेको छ । अमेरिकाको रक्षा विभाग इरानको मिसाइल शक्ति मध्यपूर्वका देशहरूमा सबैभन्दा ज्यादा रहेको मान्छ । तर, इरानसँग छोटो र मध्यम दूरीका मिसाइल मात्रै छन् । इरान स्पेस टेक्नोलोजीको परीक्षण गरिरहेको छ, जसबाट उसलाई अझै धेरै शक्तिशाली मिसाइलहरू विकास गर्न मद्दत मिल्नेछ । यद्यपि, रोयल युनाइटेड सर्भिसेस इन्स्टिच्युट थिंकट्यांकका अनुसार इरानले आफ्नो लामो दूरीको मिसाइल परीक्षण स्न २०१५ को परमाणु सन्धिपछि रोक्नुपरेको थियो । सन्धिको अनिश्चितताका कारण इरानले फेरि त्यस्तो मिसाइल विकास गर्ने काम शुरू गरिसकेको इन्स्टिच्युटको दाबी छ । अहिले पनि इरानसँग छोटो र मध्यम दूरीका मिसाइलहरू छन् जसले साउदी अरब र खाडीमा अवस्थित कैयौं क्षेत्रलाई निशाना बनाउन सक्छन् । यी मिसाइलबाट इजरायलसमेत असुरक्षित रहेको बताइन्छ । गत वर्ष अमेरिकाले इरानसँग तनाव बढेपछि मध्यपूर्वमा एक एन्टी मिसाइलको व्यवस्था गरेको थियो । ब्यालेस्टिक मिसाइल, क्रुज मिसाइल र उच्च प्रविधियुक्त एयरक्राफ्ट्सको सामना गर्न यसलाई सक्षम मानिएको थियो । इरानको गैर–पारम्परिक हतियार कैयौं वर्षको प्रतिबन्धका बावजुद इरान आफ्ना लागि ड्रोन विकास गर्न सफल छ । इरानले इराकमा इस्लामिक स्टेटविरुद्धको युद्धमा सन् २०१६ देखि नै आफ्नो ड्रोनको प्रयोग गर्दैै आएको छ । थिंकट्यांकको रिपोर्टका अनुसार इरान आफ्नो सशस्त्र ड्रोनका साथमा सिरियाको इजरायली एयर स्पेसमा समेत पुगिसकेको छ । जून २०१९ मा इरानले अमेरिकाको एक निगरानी ड्रोनलाई खसालिदिएको थियो । त्यतिबेला अमेरिकी ड्रोनले होर्मुजको खाडीमा इरानी वायुक्षेत्रको उल्लंघन गरेको दाबी इरानले गरेको थियो । २०१९ मै साउदीको तेल संयन्त्रमाथि ड्रोन र मिसाइलबाट आक्रमण भएको थियो । अमेरिका र साउदी अरब दुवैले यो आक्रमण इरानले गरेको आरोप लगाएका थिए । तर इरानले भने आरोप अस्वीकार गर्दै आक्रमणको पछाडि यमनका विद्रोहीको हात रहेको बताएको थियो । के इरानसँग साइबर शक्ति छ ? सन् २०१० मा इरानको परमाणु संयन्त्रमाथि साइबर आक्रमण भएको थियो । यसपछि इरानले आफ्नो साइबर क्षमतामा उल्लेख्य सुधार गर्यो । अहिले रिभोल्युसनरी गार्डसँगै आफ्नो छुट्टै साइबर कमान्ड छ, जसले व्यावसायिक र सैन्य जासूसीजस्ता मामिलामा काम गर्छ । इरानले सन् २०१९ मा साइबर जासूसीका लागि एयरस्पेस, प्राकृतिक संसाधन, टेलिकम्युनिकेसन कम्पनीहरू र डिफेन्स कन्ट्रेक्टर्सलाई निशाना बनाएको अमेरिकी सेनाको एउटा रिपोर्टमा भनिएको थियो । २०१९ मै माइक्रोसफ्टले भनेको थियो कि ‘इरान र इरानी सरकारसँग ताल्लुक राख्ने’ एक ह्याकर समूहले अमेरिकामा राष्ट्रपति चुनावप्रचार अभियान र अमेरिकी अधिकारीहरूको अकाउन्ट गडबड गर्न खोजेको थियो । प्रकाशित मिति: सोमबार पौष २१, २०७६/Monday 01-06-2020 तपाईको प्रतिक्रिया सम्बन्धित खबर सबै ट्रम्पको टाउकाेको मूल्य ९ अर्ब ! सन् २०२० का सम्भावित केही विश्व घटना जेएनयूमा नकावधारीको हमला, दिल्ली र मुम्बईसहित विभिन्न स्थानमा प्रदर्शन आठ हजारको खाना खाएर वेटरलाई २ लाख २४ हजार टिप्स ! पढ्नै पर्ने लोकप्रिय के हो मालिकार्जुन दार्चुला सेवा समिति ? राष्ट्रपति भण्डारीको भ्रमणको उपलक्ष्यमा गाउँपालिकाद्धारा स्थानीय विदा बैतडीको खोचलेकमा अटो दुर्घटना हुदा चार जना घाइते, अटो चालक साउद प्रहरी नियन्त्रणमा शुभकामना आदानप्रदानसंगै कार्यकर्ता भेटघाटमा एमाले दार्चुलाको नाैगाडमा एक जना पुरुष मृत भेटिए छविलाल जोशी कास्की अदालतमा उपस्थित रवि समर्थकको पोखराको मानव अधिकार चोकमा प्रदर्शन